“Është krijuar një grup njerëzish në Shqipëri, që duke dashur t’i këputë të gjitha rrënjët ish-komunizmit, po i këput rrënjët kulturës shqiptare… Sikur përpjekjet e këtyre njerëzve të shkonin në drejtim pozitiv, Shqipëria nuk do të ishte ashtu siç është, në fund të vendeve të Europës, por do të kishte bërë përpara…”
(Nga një koment në gazetën “Shekulli”)
Kohët e fundit në mjetet e shkruara dhe elektronike të komunikimit po shtohen zërat që bëjnë thirrje për “dekomunistizim” e “çmitizim” të prodhimit tonë kulturor e shkencor të krijuar në diktaturë. Ajo që të shqetëson në këto përpjekje, është se po shfaqet një politizim i ri i rrezikshëm që rreh të zhbëjë trashëgiminë tonë kulturore. Në formën si po shfaqet kjo frymë, që ka ardhur duke u forcuar këto vitet e fundit, mund të shihet si një shfaqje shqiptare e proletkultit sovjetik apo e revolucionit kulturor kinez.
Proletkultistëve tanë po u vijnë në ndihmë edhe shqiptarë të emigracionit të ri, të papunë ose që kanë arritur të punësohen në universitete të huaja dhe që shpesh, për t’u pëlqyer punëdhënësve, janë gati të përqafojnë dhe të mbrojnë tezat e këtyre, qofshin ato edhe të gabuara. Kështu, një konferencë që u mbajt jo shumë kohë më parë në Tiranë me pjesëmarrjen e disa studiuesve gjermanë të Universitetit të Jenës, si dhe studiuesish austriakë e shqiptarë, pati si problematikë vlerësimin kritik të arritjeve në shkencat albanologjike shqiptare në dritën e “hulumtimeve moderne”. Sipas kumtuesve, albanologjia shqiptare (gjuhësia, historia, etnologjia) ka qenë e ndikuar fillimisht nga fryma nacionaliste dhe më pas nga ideologjia komuniste. Si rrjedhim, prodhimi shkencor i periudhave të mëparshme është i ideologjizuar dhe i mbizotëruar nga mitizimi i së kaluarës së popullit tonë. Në këtë tubim u tha se teza e prejardhjes ilire të shqiptarëve dhe të gjuhës shqipe është një tezë që nuk mbështetet në fakte, po në mite të krijuara që nga Rilindja. Dhe përderisa nuk është gjetur një mbishkrim ilir, atëherë nuk mund të flitet për prejardhjen e shqipes nga ilirishtja dhe, rrjedhimisht, nuk mund të thuhet se shqiptarët janë pasardhës të ilirëve. Domethënë që shqiptarët nuk janë në trojet stërgjyshore, po të ardhur s’dihet se kur e nga, gjë që u shkon për shtat qarqeve shoviniste fqinjë. Sipas kumtuesve, detyra e “hulumtimit modern” është dekomunistizimi, çideologjizimi e çmitizimi i këtij prodhimi shkencor. Dhe këtë punë, sipas një bashkëpunëtoreje të Oliver Shmitit, mund ta bëjnë vetëm studiuesit e rinj; të vjetrit duhen përjashtuar, pasi janë të politizuar e të ideologjizuar.
Kredoja e çmitizuesve është ajo që akademiku B. Beci e ka formuluar kështu: “Mitet janë karakteristikë e shoqërive primitive dhe totalitare. Duhet pra të çlirohemi nga mitet e së kaluarës…”. Pra, logjika e tyre është kjo: të deheroizohen heronjtë tanë kombëtarë, të mohohen ngjarjet madhore dhe të zhbëhen arritjet kulturore kombëtare, duke i karakterizuar si të mitizuara, si totalitare, komuniste. Pastaj, në emër të modernitetit, të “çlirohemi” prej këtyre miteve. Përpjekje të tilla janë, as më shumë e as më pak, mohim i trashëgimisë sonë kulturore, i historisë së luftërave e të përpjekjeve shekullore të shqiptarëve për liri e progres.
Natyrisht, prodhimi shkencor i mëparshëm mund të merret në analizë për të mbështetur me dokumente e fakte të reja apo për të hedhur poshtë në dritën e këtyre teza e përfundime të mëparshme dhe për të formuluar teza të reja, po kurrë për të mohuar në mënyrë a priori, pa një analizë objektive dhe pa argumente bindëse. Shkenca e vërtetë nuk mbështetet në paragjykime, sikundër bëjnë kritikët tanë të historisë e të trashëgimisë sonë kulturore, të cilët i anashkalojnë faktet.
Nga baza të tilla joshkencore nuk po sulmohet vetëm historia. Sulme të ngjashme, madje më të egra kemi kohë që i shohim edhe në fushën e gjuhës, ku amatorë e njerëz që nuk kanë lidhje me gjuhësinë, po u vërsulen gjuhëtarëve me arrogancë të paparë e me një gjuhë që deri më sot nuk është dëgjuar.
Ndër më aktivet në përpjekjet për “dekomunistizimin” e gjuhës është deputetja socialiste Shamku, e vetëshpallur si “gjuhëtare e brezit të ri” me “pikëpamje ripërtrimëse”, e cila me një prepotencë e harbutëri që të lë pa mend, arrin të fyejë hapur e pa pikë droje profesorë me ndihmesa të spikatura, duke i cilësuar si “gërxho”, “gjuhëtarë të mesëm”, njerëz “me mendësi shkencore të tejkaluara”, madje duke ua tjetërsuar edhe kombësinë, si në rastin e prof. A. Kostallarit, gjuhëtarit me ndihmesa të pamohueshme në ngritjen e Institutit të Gjuhësisë e të Letërsisë dhe në drejtimin dhe organizimin e veprimtarisë kërkimore e botuese të këtij Instituti për gati 30 vjet, të cilin e quan “sovjetiku Kostallari”.
Është afër mendsh se goditja e gjuhëtarëve me emër, duke i paraqitur si komunistë, synon në të vërtetë të përligjë zhbërjen e veprës së tyre, që zonja në fjalë e quan vepër “komuniste”. E përfshirë në një veprimtari të ethshme për “dekomunistizimin” e gjuhës standarde, bashkë me të tjerë që nuk kanë marrë as gradën e tetarit në shkencën e gjuhës, po edhe me dy-tre profesorë që qëndrojnë në prapaskenë, zonja në fjalë i ka vënë vetes si detyrë të shembë standardin “komunist” dhe të ndërtojë “newspeak”-un e saj, ose “neostandartin” (me ‘t’!), sikundër e quan. Qëllimi i këtyre shkon edhe më tej: të shkatërrojë hierarkinë shkencore, ku çiraku t’i çirret ustait dhe ku të mos e marrë vesh qeni të zonë. Sepse duke shkatërruar bëhen të famshëm, famë që për t’u arritur kërkon formim të shëndoshë shkencor dhe vite në mos dhjetëvjeçarë pune të ngulët.
Kësaj fryme i shërben edhe konferenca “Shqipja në epokën e sotme: politikat e përmirësimit dhe të pasurimit të standardit”, e cila ka marrë përsipër të bëjë autopsinë e gjuhës standarde dhe çlirimin e saj nga mitizimi. Frymëzuesit dhe organizatorët e kësaj konference të ideologjizuar, që la jashtë shumë gjuhëtarë me ndihmesa të spikatura në kodifikimin e normave të standardit, duke mos i ftuar të marrin pjesë ose duke mos ua pranuar kontributet, janë kujdesur që të aktivizojnë sa më shumë nga ata që ndajnë mendime të njëjta me ta, madje edhe njerëz që nuk kanë kurrfarë lidhjeje me gjuhësinë. Pikërisht këta të fundit, që nuk kanë haber nga gjuhësia, do të merren me çtotalizimin e standardit, duke propozuar rishikimin e reformimin e thellë të tij, që “t’ua hapë derën pasurive vërshuese të gjuhës shqipe në dialektin gegë”, se kështu, sipas tyre, vihet në vend “padrejtësia” që i qenka bërë gegërishtes dhe përmbushet gjoja porosia e Çabejt (thëniet e të cilit i shpërdorojnë me qëllim që t’i veshin pohimet e tyre me një cohë shkencore) për një “rrugë të mesme” që të bashkojë gjuhën e intelektualëve me gjuhën e gjallë të popullit etj.
Propozime të tilla me frymëzime krahinore e në mosnjohje të plotë të mënyrës se si funksionojnë sistemet gjuhësore, pa dyshim që do të ngjallin diskutime e kundërshtime. Po pavarësisht nga rezultati, kjo konferencë dy punë të këqija do t’i bëjë. Së pari, ajo do të krijojë në publik idenë se një lagje gjuhëtarësh kanë kontestime ndaj standardit. Shërbimi më i keq i saj do të jetë delegjitimimi i gjuhës standarde, goditja e prestigjit të saj në sytë e folësve të thjeshtë, që do të thotë më pak kujdes për zbatimin e normave gjuhësore në shkollë, në shtyp e në veprimtarinë administrative.
Thirrjet për të zhbërë arritjet kombëtare të derisotme në emër të çmitizimit dhe të dekomunistizimit, janë në të vërtetë përpjekje për shkatërrimin e vlerave kulturore dhe shkombëtarizim të shqiptarëve. Po t’ia arrijnë qëllimit të tyre, këta do t’i shpien shqiptarët në Europë me një histori të shpëlarë dhe pa një gjuhë të përbashkët, d.m.th. pa identitet kombëtar e kulturor. Ky grup njerëzish, sikundër shprehet autori anonim i komentit që kemi zgjedhur si epigraf, “duke dashur t’i këputë të gjitha rrënjët ish-komunizmit, po i këput rrënjët kulturës shqiptare…”
Prof. Dr. Rami Memushaj, *Universiteti i Tiranës. Botuar ne Gazeten Shqip, 2010-12-14
